Pora na kolejne starcie Dawida z Goliatem, tj. Pionka
(niszowego blogera) i Orhana Pamuka
(rzekomo czołowego pisarza europejskiego). Oczywiście nie łudzę się dawidowym
zwycięstwem w tym pojedynku, bo i jak to? Ani ja nie nabrużdżę zbytnio Turkowi, ani on mnie. A tej drugiej
opcji trochę szkoda, zawsze by ludziska gadały!
Zarzuciłem czytanie dziełek
autora według chronologii powstawania, a obrałem inne, praktyczniejsze
kryterium – liczbę stron. Cieńsze cegiełki idą na pierwszy ogień. Jak mi się
zatem podobała mocno eseistyczna książeczka o wdzięcznym tytule Pisarz naiwny i sentymentalny? Cóż, jest
lepiej niż w przypadku Cevdet Bej i
Synowie (kliknij, żeby przeczytać recenzję). Streszczając jednym zdaniem: to
emocjonalny wykład pasjonata literatury, doświadczonego słowolepa-samouka, który naprawdę kocha wszystko co wiąże się z
wyobraźnią i bazgraniem po kartkach. Jeszcze krócej? Dość przyjemne wodolejstwo
z nutką drażniącej trywialności.
Oj naczytałem, naczytałem się
sporo o tym, że Orhan zazdrości
malarzom, że od lat rozpływa się przy scenie z Anną Kareniną w Orient Expresie u Tołstoja,
że w kreacji bohaterów często pomagają mu kolekcje starych przedmiotów. Oprócz prywaty mamy tu kilka naprawdę mądrych
zdań, nad którymi powinni podumać przyszli mistrzowie (i mistrzynie rzecz
jasna) piór. Nie zdradzę Wam, Drodzy
Czytelnicy, niuansów
okładkowego podziału na dwa gatunki pisarzy, choć po prawdzie nie jest to nic
szczególnie odkrywczego, ani nowatorskiego (sam autor otwarcie przyznaje się do
silnej inspiracji pracami Friedricha
Schillera). Ot, jeden gryzipiórek bardziej analizuje i dostrzega sztuczność
tekstu w zestawieniu z prawdziwym życiem, a drugi nie zaprząta sobie tym głowy
i jedzie z koksem.
Nie jest to może pozycja tak
ważna dla adeptów pisania, jak chociażby Warsztat
pisarza. Jak pisać, żeby publikować? (kliknij, żeby przeczytać recenzję),
ale jako intelektualny podkład, gawęda
starego Wujaszka, nada się w sam raz. Pamuk
słusznie zauważa, że nie ma powieści niezaangażowanych, kreśli kilka uwag o tzw.
centrum, tj. ukrytej strukturze
dzieła, jego przewodniej idei czy światopoglądzie, za którym optuje, a także dzieli
się doświadczeniem ze swojego procesu twórczego. Nie sposób tego nie docenić,
polubiłem Kebaba! ;]
Co bardziej dociekliwi z pewnością
wycisną z książki więcej, podążając za proponowanymi tytułami, które zmieniły
coś w postrzeganiu książek przez pana
Orhana lub po prostu były dla niego na swój sposób pionierskie i wyjątkowe. Wynotowałem
też kilka "dzikich" słówek, które można sobie wygooglać
m.in.: dyspersja (zróżnicowanie),
jukstapozycja (zestawienie), ekfraza (poetycki opis dzieła sztuki). Ja
wszystko rozumiem – podstawą do napisania bestselleru był cykl wykładów na Harvardzie w 2009, a autorytet na
katedrze trzeba czymś podbudować, choćby wtrąceniem terminologii nieznanej
laikom. Nasi jajogłowi też tak robią,
normalka!
Podsumowując: lektura z pewnością
wywoła wiele uniesień w sercach pasjonatów literatury. Niejeden biust zafaluje
przez silniejsze bicie serca, niejedne lica na zmianę poczerwienieją i pobledną
w rytm przerzucanych kartek i niespodziewanych podniet. Przecież wszyscy kochamy
świat liter! Polecam. Może nie nazbyt entuzjastycznie, nie gorąco, ale ciepło.
Że tak to ujmę…
Na koniec garść inspirujących cytatów:
Marzenie o zdobyciu najgłębszej, najcenniejszej wiedzy o świecie i
życiu bez konieczności żmudnego zgłębiania tajników filozofii i zmagania się ze
społeczną presją religii, wyłącznie mocą własnego doświadczenia i własnej
inteligencji – to bardzo egalitarna i demokratyczna forma nadziei. (str.
30)
Postawa czytelnika, który oświadcza, że podczas lektury powieści "opuszcza
opisy", jest oczywiście naiwna, ale pisarz, który oddziela zdarzenia od opisów,
sam prowokuje taką naiwną reakcję. (str. 100)
[...] "Panie Pamuk, niech pan nie pisze nic złego o nas i o naszym mieście,
dobrze?". W ich uśmiechach nie było śladu ironii, więc wracając do domu, biłem
się z myślami, rozdarty pomiędzy pragnieniem napisania prawdy a potrzebą bycia
kochanym. (str. 133)
Pisanie powieści to tworzenie centrum, którego nie da się znaleźć w
realnym życiu ani rzeczywistym świecie, i ukrywanie go w pejzażu powieści. To
partia szachów, którą rozgrywa się w wyobraźni z czytelnikami. (str. 155)
Dane techniczne:
Autor: Orhan
Pamuk
Tłumaczenie:
Tomasz Kunz
Oprawa:
miękka
Wydawnictwo:
Wydawnictwo Literackie
Liczba
stron: 180
ISBN:
978-83-08-04970-9
Cena
detaliczna: 30 złotych